Hier vind je reis informatie over toerisme, vakantie en reizen naar Zweden en Stockholm : info over het klimaat en de koude wintermaanden, souvenirs en design, kosten en levensduurte, de Zweedse keuken, restaurants en cafés, gewoontes, traditionele veilingen, gebruiken en tradities van de Zweden.

Reizen naar Zweden

Klimaat

Ergens in september loopt de zomer bruusk ten einde; van de ene dag op de andere zakt de temperatuur definitief van een zonnige 15 naar een bewolkte 5 graden (in Stockholm).

De wintermaanden (okt - half maart) zijn hard en niet aan te raden om het land dan bezoeken, het is koud (overdag meestal -5 graden in Stockholm, -20 graden in het Noorden), donker (in Stockholm gaat de zon al onder om half drie in december) en vooral vaak zwaarbewolkt (toen ik overwinterde in Stockholm in 2002 was er slechts 1 zonnige dag per maand en moesten we op een brug gaan staan om die op ons gezicht te kunnen vangen, ze komt immers nauwelijks boven de gebouwen uit).
De eilanden archipel van Stockholm is schitterend om te schaatsen, maar ook wat gevaarlijk omdat het water brak is (zoet-zout) en het al behoorlijk koud moet zijn om stabiel ijs te hebben. Elk jaar zie je dan beelden van groepjes schaatsers die op een stuk ijs aan het zwalpen zijn en door een helicopter moeten gered worden. Eigenlijk is het ijs in Stockholm enkel zeker in januari, voor de andere maanden kun je beter wat ervaring hebben of makkelijker gewoon wat meer naar het noorden reizen. Zweedse schaatsers hebben ook altijd een rugzakje aan met erin een plastic zak met hun knapzak. Het rugzakje doet dienst als reddingsboei als ze door het ijs zakken.
Als je voor de wintersporten (ski, langlauf, schaatsen, hondesledes en scooters) komt, dan kun je dit beter doen vanaf maart in Dalarna of het Noorden (in Stockholm is het dan al te warm voor breekvrij ijs); dan is er voldoende licht en zon, is de temperatuur draaglijk en ligt er toch nog voldoende sneeuw.
In april vecht de zomer met de winter; in Stockholm sneeuwt het de ene dag een beetje bij temperaturen net onder het nulpunt; op andere dagen is het zonnig en een "warme" tien graden.
De "warme periode" loopt van half mei tot half september. Het kan makkelijk even warm worden als bij ons in de zomer (25 graden), ook in het noorden maar er is ook en kans dat het misloopt en de temperaturen ver onder "zomers" blijven hangen (12 graden). Het Zweedse weer lijkt me heel wat stabieler dan bij ons. Is het zwaarbewolkt, dan blijft het meestal zwaarbewolkt voor een week of meer. Omgekeerd kunnen de zonnige perioden ook veel langer duren. Naar het schijnt zouden de honderdduizend meren een stabiliserende (vasthoudende) werking op het klimaat hebben. Enkel de zuidwestkust van Zweden heeft een meer Atlantisch klimaat zoals bij ons. In elk geval heeft dit voor de zomer tot gevolg dat het meestal alles of niets is : ofwel is het een mooie zomer, met werkelijk weken aan een stuk zon; ofwel loopt het mis (zoals in 2000 en wellicht 2004) en is het bijna continu zwaarbewolkt en 10-15 graden.

Souvenirs

Zweden in het buitenland missen vooral het heerlijke knackebröd, dat je in vele variaties vindt, en de ingemaakte haring, het merk Abba is het bekendste en persoonlijk vind ik de curry en vitlok versie de beste. Rendier, ree -en elandvlees kun je onder andere kopen in de Hötorgethallen in Stockholm. Hovmästersås is een lekkere zoete saus met dille die de Zweden steeds gebruiken bij de zalm, en zij zullen wel weten wat daar goed bij past ! In de supermarkten vind je een heel uitgebreid aanbod van granen en gedroogde bonen. Zweden is ook het land van het design, neem eens een kijkje in Designtorget (Kulturhuset en Götgatan in Stockkholm) waar jonge nieuwe kunstenaars hun (soms erg leuke) designwerken verkopen; hier vind je originele geschenken. En als je vergeten bent een souvenir te kopen of verslaafd bent geraakt aan de Zweedse keuken, kun je steeds in de behoorlijk uitgebreide "Swedish Shop" in de inkom van elke IKEA in België of Nederland een voorraad echt knackebröd, Abba haring en andere specialiteiten kopen. En als je op zoek bent naar een echt typisch Zweeds souvenir dan moet je zeker eens een van de traditionele veilingen bijwonen. In kleine dorpjes worden deze vaak in het huis van het overleden oudje gehouden en verkoopt de burgemeester de hele inboedel met de hamer aan de voltallige dorpsgemeenschap en wat Zweedse "toeristen" die er een zomerhuisje hebben. De data en plaats van deze in Zweden erg populaire dorpsveilingen vind je in de plaatselijke kranten onder "Traditionella Auktioner".

Internetinformatie

Op het actieve web forum over zweden kun je vragen stellen en ervaringen uitwisselen met andere reizigers en Nederlanders en Belgen die in Zweden wonen. Klik hier voor informatie over de Zweedse taal en literatuur uit Zweden .

Kosten en levensduurte

zweden stockholm interieur van een typisch zweeds huis in de stad

Zweden is duur maar bijlange niet meer zo duur als het was en een heel stuk goedkoper dan Denemarken en Noorwegen. Prijzen verschillen ook erg volgens waar je koopt.
Enkele tips :

fleswater : Uiteraard ligt de prijs van een fles Vittel hoog, het Zweedse kraantjeswater is immers zo zuiver en lekker dat geen enkele Zweed fleswater koopt. In elk café en restaurant is het trouwens heel gewoon om een gratis glas kraantjeswater te vragen, vaak staat er zelfs een karaf fris water (soms met citroenschijfjes of komkommer erin dobberend) met enkele glazen op de toog.

brood : Thuis eten de Zweden knäckebröd of zelfgemaakt brood, het Frans brood (18Kr) dat je in supermarkten en de zeldzame bakkerijen vindt wordt beschouwd als een luxe waarmee je uitpakt als er gasten op bezoek komen. Bakkerijen zijn dan ook moeilijk te vinden.
alcohol : Een gewone pint op café is duur (43 SK), maar wel 2 keer zo groot als een Belgische. De prijs wordt echter heel aanvaardbaar als je wat wil toegeven op het alcoholgehalte : folköl 3.5% is al een heel stuk goedkoper en de 2.8% lättöl doet nog een stuk van de prijs af. De startprijs voor een fles wijn in de Systembolaget (prijslijst op Systembolaget, alcohol monopolie in Zweden ) ligt rond de 50 SK; dit is erg duur als je dan voor een "vin de table" kiest, de Rioja wijn daarentegen, die evenveel kost, is goedkoper dan in België. Wijn drinken op café of restaurant is duur, 50 SK voor een glas, maar je zult merken dat de glazen vaak tweemaal zo groot zijn als in België.
koffie : De Zweden behoren tot de grootste koffiegebruikers ter wereld. Koffie in een tearoom is behoorlijk duur (25 SK), maar vaak mag je daarvoor zoveel bijvullen als je wil of zijn de tweede en volgende koppen aan halve prijs. Zoek naar de koffiekan op het tafeltje.
pizza : zelfs in veel kleinere plaatsjes zijn pizzeria's waar een behoorlijk grote pizza 30-50Kr kost.
supermarkten : Vivo is goedkoper dan ICA en ICA is goedkoper dan Konsum. Als je in Stockholm met de wagen bent, dan kun je grote inkopen beter in de buitenwijken doen. In de buitenwijken (de groentenmarkt en multiculturele Vivo van Alby Centrum is onze favoriet) liggen de prijzen in de ICA supermarkten lager, vind je "Turkse" winkels en langs de autowegen liggen grote en erg goedkope ketens zoals de Zweedse budget supermarkt keten Willy:s en Lidl Zweden. En het ultieme bewijs dat Zweden goedkoper kan zijn dan België en Nederland is Biltema, een reusachtige hypermarkt met auto -en boot onderdelen.

De Zweedse keuken

Zweedse Keuken : De meest typische warme gerechten zijn de köttbullar (vleesballetjes in tomatensaus; wordt ook vaak als kindermaaltijd geserveerd), smörgasbord (een soort sandwich van wit brood die eruitziet als een taart), Janssons frestelse (gegratineerde ovenaardappeltjes met ansjovis), dillpotatis (gekookte aardappeltjes met olijfolie en dille), inlagd sill (ingemaakte haring in lekker sausje met gekookte aardappeltjes; mijn favoriet is de senapssill en vitlöksill van Abba die je in de grootwarenhuizen kunt kopen), lax (zalm, voortreffelijk met de hovmäster saus) en schinka (grote kersthesp die 6 uur in een oven op 70° tussen de kruiden heeft gelegen). Dille is heel populair als kruid. Dit zijn allemaal feestgerechten die tijdens huwelijken, kerstmis en verjaardagen in buffetvorm worden aangeboden. Ze vinden in een restaurant is echter een heel stuk moeilijker. Zweden houden zich immers nogal strikt aan data en gelegenheid waarbij iets mag gegeten worden.
Als je tussen half november en kerstmis in Zweden bent, heb je het geluk, want dan eten vele Zweedse families op restaurant een Julbord (reserveren aanbevolen, ongeveer 500Kr, lijst oa op julbord, typische zweedse gerechten ) en als toerist is dit dé gelegenheid om alle Zweedse traditionele gerechten in één buffet uit te proberen.
Zweden zijn ook gek op bessen, niet alleen de bosaardbeien (smultron, begin juli) en blauwbessen (eind augustus) die je overvloedig in de bossen vindt, maar ook unieke bessen zoals de hjörtron die je enkel in het hoge noorden vindt; koop er confituur (hjortron sylt) of yoghurt van. Zweden gaan bessenconfituur vooral gebruiken op pannekoeken of extra vettige wafels (met room in de deeg en er bovenop). Verse geklopte room is iets waar veel Zweden verzot op zijn en op veel nagerechten hoort dan ook een kwak. Vooral aardbeien kunnen ze niet eten zonder room.
Een populair gerecht met bessenconfituur, vooral thuis of als kindergerecht, is blodpudding met lingonsylt. Bloedpudding is een soort extra fijngemalen bloedworst die je in schijven moet snijden en braden als een hamburger. Serveren met lingonsylt, confituur van lingon bessen. Klinkt verschrikkelijk, maar viel uiteindelijk heel goed mee. Bloedliefhebbers kunnen er blod... (moet de juiste naam eens opzoeken...) bij eten, een lichtere vorm van knäckebröd bereid met vers bloed.
De vruchten van het bos : In de zomer komen de Zweedse bossen tot leven. Vanaf begin juli kun je er al lekkere paddestoelen zoals cantharellen en boleten in grote hoeveelheden vinden (bij ons komen die pas voor in het najaar). Voorgenoemde twee soorten paddestoelen zijn heel makkelijk herkenbaar en dus geschikt om geplukt (en gegeten) te worden door beginners. Begin juli is de bodem van de bossen ook bedekt met vele kleine lekkere bosaardbeitje. De Zweden noemen ze smultron en rijgen ze op een lange grasstengel. Eind augustus is het de beurt aan de paarsblauwe bosbessen die plots overal weelderig uitgerijpt zijn.
Kuggebodasill : Als je thuis het misschien meest typische van de Zweedse gerechten, de ingemaakte haring, moet missen, dan volgt hieronder de redding. Ik lust zelf normaal gezien geen ingemaakte haring, maar als er een zo lekkere saus op komt, dan wordt het plots iets heel anders.
Hier is het fameuse recept van de haringsaus :
benodigdheden : 200 g maatjesharing uit blik, 2 eetlepels azijn, 4 eetlepels suiker, 3 eetlepels olijfolie, 1 dl gepelde en geperste tomaten, halve theelepel gemalen krydpeppar (in andere talen heet dit : piment, pimenta dioica, pimento, allspice, Toute-èpice, Poivre de la Jamaique), een halve theelepel gemalen zwarte peper, 1 tot 2 fijngehakte rode ajuinen, een halve bos fijnversneden dille (koriander mag ook, maar maakt het minder typisch Zweeds).

bereiding : giet het water af van de haringen in het blik, snij de haring in stukjes (2cm), meng alle ingrediënten, giet de saus over de haring en laat ze enkele uren inwerken op een koele plaats.

Zweeds gebak : De opgesomde warme typische Zweedse gerechten zijn eigenlijk niet zo heel bijzonder en het wellicht lange zoeken ernaar niet waard. Wel bijzonder is het Zweeds gebak, waar vaak cardemon, saffraan en kaneel worden in gebruikt. Zie onder Stockholm voor een paar heel goede adressen om ze uit te proberen. Voor verschillende traditionele soorten traditioneel gebak zijn er specifieke periodes waarop ze (mogen) gegeten worden. Pepparkakor (flinterdunne speculaas) en ljusebullar (saffraangebak) worden tijdens de kerstperiode in grote hoeveelheden gegeten, vaak vergezeld door Glögg, de adventsgluhwein. Tijdens februari worden grote hoeveelheden simla (soort berlijnse bol gevuld met amandelmassa en slagroom) gegeten, maar waag het niet ze nog te eten na de simladag (voor exacte datum zie een Zweedse agenda). Eind maart is er een dag waarop iedereen wafels eet.

De Zweden en hun cultuur

Getrouwd met een Zweedse en na tal van familie -en vriendenbezoeken heb ik een aantal, uiteraard zeer veralgemenende (hoe kan het ook anders) vaststellingen kunnen doen over "De Zweden en hun cultuur". Het is ook een beetje bombastische titel waar uiteraard hele boeken niet voldoende zouden zijn om de lading ervan te dekken, laat staan die paar bemerkingen die hieronder staan. Ze zijn eerder bedoeld om je te helpen enkele kleine verschillen te bespeuren tussen onze culturen. Observeer eens de Zweden goed tijdens je vakantie en zie als je ze ook bemerkt :

Sommige jongeren hebben bruin-zwarte tanden en een gele onderlip. De oorzaak ervan is het populaire Snus, kauwtabak die erg populair is bij jonge mannen. Ze stoppen een klein langwerpig zakje van die tabak onder de onderlip en laten het sterke effect van de nicotine tot zich komen. Haal zo een ouderwets uitziend rond doosje snus bij de dagbladhandelaar als je dit ook eens wil proberen. Let op : het kan behoorlijk sterk zijn (10 keer meer nicotine dan in sigaretten en schijnt erg verslavend te zijn.
Zweden kussen elkaar niet bij het begroeten. Vrienden en familie omhelzen elkaar wijdarms in de plaats als ze elkaar begroeten of afscheid nemen. Het lijkt erop alsof ze steeds elkaar voor een lange tijd vaarwel zeggen of elkaar na een lange tijd opnieuw terugzien. Als beginneling bij dit gebruik zul je er jezelf steeds op betrappen dat je het niet kunt nalaten tijdens het omhelzen toch nog wat smakkend in de lucht te kussen. Echte zweden doen dit niet. Veel oefenen, en uiteindelijk zal het lukken !
Zweden zuigen vaak gewoon wat lucht op in plaats van ja te zeggen, een soort opvallend geforceerd inademen van een wolkje lucht om te tonen dat ze het eens zijn. In de dagelijkse omgang is het soms slechts heel subtiel zichtbaar, maar aan de telefoon (waar je elkaars mimiek niet kunt zien) klinkt het eerder luid en lijkt het op kort slurpen. Vrouwen laten soms wijdmonds een "goch" horen, alsof ze schrikken van iets, maar wees gerust ze willen gewoon beamend ja zeggen. Op een van de eilandjes voor de kust van Stockholm had de gastvrouwe van onze gastenkamers die "goch" als "stopwoordje", het leek alsof ze verschrikt een stille ingehouden gil sloeg bij alles dat ik zei.
Zweden zijn heel nationalistisch, alhoewel ze zelf denken dat de andere landen dit juist veel meer zijn en erover klagen dat ze het zelf meer zouden moeten zijn. Vaak wordt in gesprekken Frankrijk gekozen als lichtend voorbeeld van hoe het moet op het vlak van chauvenisme. De levenswijze van de Fransen zelf wordt weliswaar als te zuiders en ongeordend beschouwd om een voorbeeld te zijn, alhoewel het wel goed staat bij een maaltijd te zeggen dat de kaas of wijn uit Frankrijk komt. Maar uiteraard is het nog beter te zeggen dat het vlees of groente van Zweedse bodem is. Probeer eens tussen alle produkten die voorhanden zijn in een Zweedse supermarkt er de buitenlandse van tussen te halen, het zijn er verrassend weinig. Op bananen, saffraan en kokosnoten na lijkt alles in Zweden bereid. Ook alle bouwproducten zijn van Zweedse makelij : deurklinken, toiletten, codeklavieren (elk huis in de stad heeft er ééntje, zonder de code kun je zelfs niet aanbellen bij je vrienden, veel Zweden slaan die huiscodes op bij de naam in hun GSM). En uiteraard rijden de staten vol met Volvo's, Saabs en Scanias. Volgens mij is het dank zij dit nationalisme dat zovele Zweedse bedrijven hebben kunnen uitgroeien tot succesvolle multinationals (Atlas Copco, Tetrapak, ABB, IKEA, Ericsson, Electrolux, H&M, Skanska, Nordea). Het duwtje in de rug van het thuisland hadden ze al in het begin mee.
Mijn (Zweedse) vrouw haar vrienden en familieleden die ons komen bezoeken in België brengen ook steeds Zweedse chocolade als geschenk mee (Marabou, ongeveer het enige merk dat je in Zweden en de IKEA-shop zult vinden). Ze geven zonder problemen toe dat de Belgische chocolade beter smaakt, maar Belgische chocolade is niet Zweeds... Ondertussen heb ik ook geleerd dat het een Zweedse gewoonte is om bij bezoek van verre familieleden of vrienden steeds snoep en zoeternij mee te brengen als geschenk.
Zweden houden van een sauna (bastu). Probeer bij die typische Zweedse zomerhuisjes (stuga) het saunablokhutje te lokaliseren, het ligt meestal vlak aan het meer, zodat een verfrissende duik kan genomen worden. Veel Zweden beschouwen de ijskoude duik in het water als het leukste aspect van de sauna.
In de zomer (vooral juli) kun je op veel plaatsen van live openlucht Zweedse volksmuziek genieten. Vooral in de traditionele regio's Dalarna en Halsingland zijn er veel dergelijke "spelmansstämma", festivals met traditionele volksmuziek en dansen in folklore klederdracht. Belangrijke festivals zijn: Bingsjöstämman en de Hälsinge Hambon.
Bingsjö is een prachtig festival als je van traditionele en wereldmuziek houdt. In Bingsjö, een klein dorpje van een handvol rode houten huisjes bij een meer in midden Zweden komen elke zomer ongeveer 10.000 muziekliefhebbers kamperen voor het grootste folkfestival van Zweden. De helft ervan heeft een instrument mee en komt om in kleine groepjes samen te jammen op de weide met oude roodhouten boerderijen waar het festival plaatsvindt. Veel van de anderen komen om te dansen. Er is niet echt een groot podium met grote acts, maar eerder een hondertal groepjes muziekanten die overal verspreid over de heuvel in hun muziek aan het opgaan zijn. Heb je zelf een instrument mee dan ga je gewoon ergens bijstaan en meespelen. Bingsjö is het grootste festival in een reeks folkfestivals die plaatsvinden langs de rivier over een tijdspanne van een tweetal weken. Vele muziekanten reizen van dorp naar dorp.
Een video opname van mijn bezoek aan het Bingsjö festival in zomer 2007:
Trollen spelen een belangrijke rol in de Zweedse folklore en volksverhalen. Rond kerstmis zie je dat er steeds wat kleine helpertjes rond de kerstman staan afgebeeld bij de winkelversieringen : trollen. Een andere bijzondere figuur uit de Zweedse folklore is Näcken, een naakte man met lang haar die viool speelt in een rivier in het bos en zo vrouwen lokt die dan verdrinken. Er is zelfs een jaarlijkse verkiezing van de Näcken van het jaar ergens in het Noorden, naakte mannen spelen viool in een rivier voor een grote schaar toehoorders die dan de beste Näck uitkiezen : beelden en muziek van de Zweedse verkiezing van Näcken in Noord Zweden. Van Skogsrå, een naakte vrouw met lang haar en een prachtig lichaam die mannen in het bos lokt en dan doet verdwalen is er jammer genoeg geen verkiezing.
De rechten van de vrouw zijn in Zweden wellicht het beste gerespecteerd in heel de wereld. Het oudershapsverlof is rechtvaardig verdeeld tussen mannen en vrouwen : beiden hebben recht op 6 maanden. Daardoor zul je op straat vaak mannen bemerken met de kinderwagen, zij zijn "papaledig", maw ze blijven thuis met de baby, terwijl hun vrouw werkt. Maar anderzijds kan het soms nodig zijn om een Zweedse feministe (zoals mijn vrouw) die wat te veel opschept met de vrouwenrechten in Zweden tov de andere landen op haar plaats te zetten. Ik vermeld dan steeds fijntjes dat een onderzoek van DN (een belangrijke Zweedse krant) heeft uitgewezen dat er in Zweden nog steeds meer bedrijfsleiders zijn die Göran (de voornaam van de eerste minister) heten, dan dat er vrouwelijke bedrijfsleiders zijn. Er is dus nog werk aan de winkel !
Midzomernacht is het belangrijkste Zweedse feest dat valt rond de 21ste juni. Wellicht om praktische redenen valt midzomernacht niet op de langste nacht zelf, maar steeds op een zaterdag, het eigenlijke feest vindt (net zoals bij kerstmis) plaats de dag ervoor, vanaf 12u 's middags. Het vooral een familiefeest, waar voornamelijk kinderen het meeste plezier aan beleven. Voor volwassenen komt het plezier vooral uit het amuseren van de kinderen en de herinnerinen uit hun kindertijd aan dit feest. Als volwassen buitenlander was het daarom een beetje teleurstelling voor mij, maar ik had er misschien ook te veel van verwacht. Midzomernacht verloopt als volgt : Op vrijdagmorgen wordt de midzomernachtstotem gebouwd, een soort omgekeerde fallus met twee balletjes bovenaan die moeder aarde penetreert; midzomernacht is duidelijk een vruchtbaarheidsfeest. Vanaf de middag piknikken families in het grasveld errond. Vrouwen en kinderen dansen in een kring rond deze midsommarstaket, terwijl mannen zich volgieten met aquavit, tot sommigen ook klaar zijn voor wat dansen. Later in de namiddag volgen dan door de families georganiseerde volksspelen : estafetteloop met te grote botten, eiergooien, kaartzuigen, ... Daarna kunnen de kinderen met vislijn cadeautjes vissen. Midzomernacht is ook de enige nacht dat de Zweden hun trotse vlag de hele nacht mogen laten uithangen, op andere nachten moet die neergelaten worden.

Op een Zweedse party of vriendenfeest dat wat groter is brengen de gasten vaak hun eigen drank mee. Het woord "eigen" dient hier letterlijk genomen te worden; iedereen drinkt dus enkel van zijn zelf meegebrachte fles wijn, likeur of bier. Van broederlijk delen is hier geen sprake. Ik vind het een beetje asociale bedoening, maar het heeft wellicht iets te maken met het individualisme van het Noorden, waarbij iedereen veel meer dan bij ons het recht heeft te doen wat hij wil, zonder rekening te hoeven houden met de groep, maar dan wel ook veel meer eigen verantwoordelijkheid moet nemen. Het heeft ergens iets te maken met respect hebben voor elkaar en gelijkheid, twee enorm belangrijke begrippen voor de Zweden.
Als je zelf Zweden uitnodigt voor een diner hou er dan rekening mee dat een kaas -en wijndiner door hen als ondermaats wordt aanzien en niet echt iets dat ze zelf zouden durven aanbieden aan hun gasten. Zelf gaan ze je eerder warme Zweedse gerechten serveren met wat mediterrane invoeden (vooral de Italiaanse keuken is erg geliefd). De leukste Zweedse maaltijden zijn deze tijdens feestdagen zoals kerstmis, omdat dan het traditionele julbord (kersttafel) wordt klaargemaakt: een buffet met allemaal traditionele Zweedse gerechten: naast de gekende kötbullar (vleesballetjes) en lax (zalm) ook verschillende gerechten die je buiten de feestdagen nooit ziet: Jansons frestelse (ovenaardappeltjes met kaas en ansjovis) en julskinka (kerstham, een dikke ham gedurende uren op een heel lage temperatuur in de oven gaargebakken waardoor de kruiden er langzaam zijn ingedrongen). Het julbord wordt als buffet opgesteld in de woonkamer. Gedurende de hele adventperiode (de maand december) serveren alle restauranten in Zweden een dergelijk julbord buffet. Bedrijven tracteren immers hun medewerkers op een dergelijk kerstbuffet. Ook in België volgen Zweedse bedrijven als Volvo deze traditie. Onder andere in het SAS Radisson hotel in Brussel en wellicht ook hier en daar in de Zweedse kolonie Waterloo wordt een dergelijke kerstmaaltijd met traditionele Zweedse gerechten geserveerd. En als je enkel zou geïnteresseerd zijn die lekkere julskinka ham te proeven kun je ze uiteraard in december ook in de Zweedse winkel in IKEA kopen.
Hoe denken de Zweden en hun buurvolkeren over elkaar? Als het vorige nog niet veralgemenend was, dan wordt dit met het volgende zeker goedgemaakt: De Noren houden niet van de Zweden en vinden ze arrogant. Ook de Denen en Finnen vinden de Zweden arrogant. De Zweden zelf vinden de Noren dommeriken, de Denen Zuiderse duivels (Dansk jävlar) en de Finnen zwijgzame zatlappen. Alle Zweden vinden de Stockholmenaars (de 08-ers, genoemd naar hun telefooncode) arrogant. Hoe moeten de inwoners van Lidingö (een wijk/eiland in Stockholm), die door de Stockholmenaars als arrogant worden beschouwd, zich voelen? De Stockholmenaars vinden de rest van Zweden (met uitzondering van de inwoners van Göteborg) dom en achtergesteld, vooral zij die in het Noorden wonen. De ijslanders vinden de Zweden efficiënt. De Duitsers houden van de Zweden en kopen veel zomerhuisjes op in Zweden. Zweden houden er absoluut niet van dat die asociale Duitsers hekkens en omheiningen rond hun zomerhuisjes zetten, dit is in strijd met het allmannsrätt en asociaal. Het bos is van iedereen!
En dan tenslotte nog een belangrijke waarschuwing : als je tijdens een vriendenbezoek bij Zweden thuis het toilet moet gebruiken, pas dan op voor het kleine handdoekje. Deze waarschuwing is vooral belangrijk als het toilet in de badkamer ligt. Zweden hebben immers een aparte handdoek van kleiner formaat, het zogenaamde "gathanddoekje", dat enkel wordt gebruikt om de edele en minder reine delen en voeten af te vegen. Ik heb er in het begin vaak, onwetend als ik was, mijn gezicht mee afgeveegd. Toch nuttig om weten...